รามนฺวยสมุพฺภูโต , ตทายุชฺฌ ปุราคโต;
ชคตี ปาลนาเมน, วิสฺสุโต ภูภุชตฺตโชฯ
[14]
รเณ วิกฺกมปณฺฑุตํ, ฆาตาเปตฺวา มหพฺพโล;
ตโต จตฺตาริ วสฺสานิ, รชฺชํ กาเรสิ โรหเณฯ
[15]
ตมฺปิ โจฬารเณ หนฺตฺวา, มเหสิํ ธีตรา สห;
วิตฺตสารญฺจ สากลํ, โจฬรฏฺฐมเปสยุํฯ
[16]
ราชา ปรกฺกโม นาม, ปณฺฑุราชสุโต ตโต;
อกา วสฺสทฺวยํ โจฬา, ฆาเตสุํ ตมฺปิ ยุชฺฌิยฯ
[17]
อิเม ภุสํ โลภพลาภิภูตา,
คตา อเสสา วิวสา วินาสํ;
อิจฺเจวมญฺญาย สทา สปญฺโญ,
ตณฺหกฺขเยเยว รติํ กเรยฺยฯ
สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส
ฉ ราชโก นาม
จตุปญฺญาสติโม ปริจฺเฉโทฯ
ปญฺจปญฺญาสติม ปริจฺเฉท
โรหณาราติ วิชโยนาม
[1]
โลกนาโม จมูนาโถ, มกฺขกุทฺรูสวาสิโก;
สจฺจปฏิญฺโญ ธีติมา, โจฬทปฺปวิฆาตโนฯ
[2]
อภิภูย ชเน ปตฺวา, รชฺชํ โรหณมณฺฑเล;
วสี กาชรคามมฺหิ, จาริตฺตวิธิโกวิโทฯ
[3]
อหุ ตทา กิตฺตินาโม, ราชปุตฺโต มหพฺพโล;
ตสฺส วํสาทิสมฺปตฺตี, นุปุพฺเพน ปวุจฺจเตฯ
[4]
สุโต กสฺสปภูปสฺส, มาณนาเมน วิสฺสุโต;
อาทิปาโท อหุ ธีโร, สทาจารวิภูสิโตฯ
[5]
ตสฺสา’ถ เชฏฺฐโก ภาตา, มาณวมฺโม มหามติ;
โคกณฺณกสมีปฏฺฐ-นทีตีเร นิสีทิยฯ
[6]
กตมนฺตุปจาโร โส, ยถาวิธิมเสสโต;
อกฺขมาลํ คเหตฺวาน, มนฺตํ ชปฺปิตุมารภิฯ
[7]
กุมาโร กิร ภตฺตคฺเค, ปาตุราสิ สวาหโน;
สิขณฺฑิ มุขตุณฺเฑน, พลิปฏฺฏํ วิขณฺฑิยฯ
[8]
สจฺฉิทฺทเก นาฬิเกร-กปาเล วิจฺจุโนทเก;
ลูเข ชลมปสฺสนฺโต, ชปนฺตสฺส มุขํคโตฯ
[9]
ตโต ภาวินิํ สิทฺธิ, มเปกฺขํ นยนํ สกํ;
ตสฺโสปเนสิ, นิพฺภิชฺช, โสปิ ตํ สหสาปิจิฯ
[10]
กุมาโร ตสฺส สนฺตุฏฺโฐ, กุมารสฺสาภิปตฺถิตํ;
วรํ ปทาย นภสา, ราชมาโน คโต ตโตฯ
[11]
ภินฺเนกนยนํ ทิสฺวา, สจิวาตํ ปโร ทิสุํ;
วรลาภํ ปกาเสตฺวา, สมสฺสาเสสิ โส ชเนฯ
[12]
ตโต โส สจิวาตสฺส, สนฺตุฏฺฐาราธยิํสุ ตํ;
อนุราธปุรํ ปตฺวา, ภิเสโก การิโย อิติฯ
[13]
อตฺโถ โก มมรชฺเชน, วิกลงฺคสฺส สมฺปติ;
ตโปกมฺมํ กริสฺสามิ, ปพฺพชฺชมุปคมฺมหํฯ
[14]
กณิฏฺโฐ มาณนาโม จ, ลงฺการชฺชํ กมาคตํ;
ปาเลตุ อิติ โส รชฺชํ, สมฺปตฺตํ สมฺปฏิกฺขิปิฯ
[15]
วิญฺญาตจิตฺตสญฺจารา, สจิวา ตสฺส สพฺพถา;
วตฺตุเมตํ กณิฏฺฐสฺส, เปเสสุํ ปุริเส ตทาฯ
[16]
สุตฺวา ตํ สีฆมาคมฺม, ปสฺสิตฺวา สกภาตรํ;
ปติตฺวา ปาทมูลมฺหิ, พหุํ กนฺทิย โรทิยฯ
[17]
เชฏฺเฐน ภาตรา สทฺธิ-มนุราธปุรํ คโต;
มกุฏํ ตตฺถ ธาเรสิ, เชฏฺฐจิตฺตานุวตฺตโกฯ
[18]
ตโต’ภยคิริํ คนฺตฺวา, ปพฺพชฺชํ สกภาตุโน;
ยต โย ตตฺถ ยาจิตฺถ, พหุมานปุรสฺสรํฯ
[19]
ตโต เต ยตโย ตสฺส, ปพฺพชฺชมุปสมฺปทํ;
อกํสุ วิกลงฺคสฺส, สิกฺขาปทนิราทราฯ
[20]
ปริเวณมุตฺตโรฬ-มุฬารํ ตสฺส การิย;
กตฺวา ตํ ปริเวณสฺส, สามิกํ ธรณี ปติฯ
[21]
ภิกฺขูนํ ฉสตํ ตตฺถ, วิธาย ตทธีนกํ;
ปริหาเร อทา ตสฺส, เปสฺสวคฺเค จ ปญฺจ โสฯ
[22]
สมปฺเปสิ จ โส นานา-สิปฺปกมฺมวิจกฺขเณ;
ชเน จากา ตทายตฺเต, โส ทาฐาธาตุรกฺขิเยฯ
[23]
ตสฺเสวาทกรา’เหสุํ, ภิกฺขู’ภยคิริมฺหิ เต;
ราชา จ โลกํ ปาเลสิ, สมฺมา ตสฺสานุสิฏฺฐิยาฯ
[24]
ชนา ตพฺพํสชา เกจิ, ตํ รชฺชนิรเปกฺขกา;
นิวสิํสุ ยถากามํ, มหาสามิ ปทํสิตาฯ
[25]
เอตสฺส มาณวมฺมสฺส, รญฺโญ ธมฺมนยญฺญุโน;
อคฺคโพธิกุมาราทิ-ปุตฺตนตฺตุกฺกมาคเตฯ
[26]
วํเส วิสุทฺเธ ชาตสฺส, ภูปาลนฺวยมุทฺธนิ;
สมาโสฬสกงฺกายํ, สมฺมา รชฺชานุสาสิโนฯ
[27]
มหีปสฺส มหินฺทสฺส, ทุเว มากุลธีตโร;
เทวลา โลกิกา จาติ, นามโต วิสฺสุตา สุภาฯ
[28]
เอตาสุ ทฺวีสุ ธีตาสุ, โลกิกา มาตุลตฺตชํ;
ปฏิจฺจ ราชตนยํ, สุภํ กสฺสปนามกํฯ
[29]
สา โมคฺคลฺลาน โลกวฺเห, ปุตฺเต ทฺเว ลภิ โสภเน;
เตสุ เชฏฺฐสุโต โลก-สาสนาธารโกวิโทฯ
[30]
มหาสามีติ ปญฺญาโต, สงฺฆุปาสนปาลโย;
เนกสารคุณาวาโส, วาสํ กปฺเปสิ โรหเณฯ
[31]
ทาโฐปติสฺส ราชสฺส, นตฺตา สุคตสาสเน;
ปพฺพชฺชูปคโต สทฺโธ, ธุตวา สีลสํวุโตฯ
[32]
ปหิตตฺโต วิจิตฺโตโส, ปนฺตเสนาสเน วสี;
คุณํ สพฺพตฺถ วณฺเณสุํ, ตสฺมิํ เทวา ปสีทิยฯ
[33]
คุณํ สุณิตฺวา ลํกินฺโท, ตทา สพฺพตฺถ ปตฺถฏํ;
อุปสงฺกมฺม ตํ นตฺวา, กาตุมตฺตานุสาสนํฯ
[34]
อาราธยมนิจฺฉนฺตํ, ยาจิตฺวาน ปุนปฺปุนํ;
อานีย วาสยิตฺวา ตํ, ปาสาเท สาธุการิเตฯ
[35]
ยติสฺสรสฺส วสโต, กตฺถ ราชาคุณปฺปิโย;
ตสฺสานุสิฏฺฐิมคฺคฏฺโฐ, โลกํ ธมฺเมน ปาลยิฯ
[36]
อุทฺทิสฺสาราธนํ สมฺมา, ลํกินฺเทน กตํ ตทา;
เสลนฺตราภินิกฺขมฺม, ยตินฺโท โส ทยานุโคฯ
[37]
ยโต ภิกฺขู สมูเหตฺวา, วาสํ กปฺเปสิ ยตฺถ โส;
เสลนฺตรสมูโห’ติ, วิกฺขฺยาติํ โส ตโต คโตฯ
[38]
ตโต ปฏฺฐาย วาเสตฺวา, รตฺติยํ เทวปลฺลิยํ;
เทวตานุมตํ ภิกฺขุํ, มูลฐาเน ฐเปนฺติ หิฯ
[39]
มูลตฺตมาวสนฺตานํ, ยตีนมนุสาสนา;
ลํกิสฺสรา ปวตฺตนฺติ, ปาเลนฺตา โลกสาสนํฯ
[40]
ตสฺส ทาโฐปติสฺสสฺส, วํสชํ ราชปุตฺตกํ;
โพธิํ ปฏิจฺจ ตพฺพํสา, พุทฺธนามา กุมาริกาฯ
[41]
อลตฺถ โลกิตํ นาม, ธีตรํ วรลกฺขณํ;
กาเลน สา ปทินฺนา’สิ, โมคฺคลฺลานสฺส ธีมโตฯ
[42]
สา ตํ ปฏิจฺจ กิตฺติญฺจ, มิตฺตํ นาม กุมาริกํ;
มหินฺทํ รกฺขิตํ จาปิ, ลติตฺถ จตุโร ปชาฯ
[43]
อหุ เชฏฺฐสุโต ธีโร, วีโร เตรสวสฺสิโก;
กตหตฺโถ วิเสเสน, ธนุสิปฺปมฺหิ โส ตโตฯ
[44]
กถํ ลงฺกํ คเหสฺสามิ, ทูเรตฺวา’ราติ กณฺฏกํ;
อิติ จินฺตาปโรคาเม, มูลสาลวฺหเย วสีฯ
[45]
เอโก มหาพโล วีโร, พุทฺธราโชติ วิสฺสุโต;
วิโลมวตฺตี หุตฺวาน, โลกเสนานิโน ตทาฯ
[46]
ปลาโต จุณฺณสาลวฺหํ, ขิปฺปํ ชนปทํ ตหิํ;
กิตฺตาทิเก ชเน เนเก, วเส วตฺติย สพฺพถาฯ
[47]
สทฺธิํ พนฺธูหิ สงฺคาม-สูเรหิ พหุเกหิ โส;
มลยาจลปาเทสุ, วสี ทุปฺปสโห ตทาฯ
[48]
ตสฺส’นฺติกมุปาคมฺม, สํวจฺฉริกนายโก;
สงฺโฆ นาม กุมารสฺส, สรูปํ สาธุวํ พฺรวิฯ
[49]
มหาสามิสฺส ตนโย, เชฏฺโฐ กิตฺติ สนามโก;
ธญฺญลกฺขณสมฺปนฺโน, สมฺปนฺนมติวิกฺกโมฯ
[50]
ชมฺพุทีเปปิ ตํ รชฺชํ, กตฺตุเมกาตปตฺตกํ;
สมตฺโถติ วิจินฺเตปิ, ลงฺกาทีปมฺหิ กา กถาฯ
[51]
ตสฺส โส วจนํ สุตฺวา, เสวิตพฺโพ กุมารโก;
อิติ นิจฺฉิย เปเสสิ, กุมารสฺส’นฺติกํ ชเนฯ
[52]
สุณิตฺวา โส วโจ เตสํ, นิวตฺตนภยา วิภู;
อชานหํ ปิตุนฺนํ โส, วีโร ธนุสหายโกฯ
[53]
เคหา นิกฺขมฺม ปสฺสนฺโต, สุนิมิตฺตานิเนกธา;
อคาลหุํ สรีวคฺค-ปิฏฺฐิคามํ มหามติฯ
[54]
ตหิํ โส นิวสํ วีโร, เปสยิตฺวา สเสวเก;
วิปกฺขาธิฏฺฐิตํ เชสิ, โพธิวาลวฺหคามกํฯ
[55]
ตโต’ภิมานี เสนานี, เสนํ โส ตตฺถ เปสยิ;
สา ปริกฺขิปตํ คามํ, สงฺคามาย สมารภีฯ
[56]
กุมาโร เตหิ ยุชฺฌนฺโต, สุภโฏ ปฏุวิกฺกโม;
ทิสาสุ วิกิรีสพฺเพ, ตุลํ จณฺโฑว มาฬุโตฯ
[57]
จุณฺณสาลํ ชนปทํ, คนฺตฺวา ฐานวิทู ตทา;
ตหิํ วสํ วเสกาสิ, สพฺพํ มลยมณฺฑลํฯ
[58]
ตทาปิ เสนํ เสนินฺโท, เปเสตฺวา อสกิํ สกํ;
อภิภูติมสกฺโกนฺโต, กาตุํ ทุมฺมนตํ คโตฯ
[59]
มกฺขกุทฺรุสวาสิสฺส, สจิปสฺสาถ กิตฺติโน;
สุโต มหพฺพโล เทว-มลฺโลติ วิทิโต ตทาฯ
[60]
สหิโต พนฺธุมิตฺเตหิ, พหู โรหณวาสิโน;
สมาทายา’ภิคนฺตฺวาน, กุมารํ ปสฺสิ สาทโรฯ
[61]
พนฺธิย ฉุริกํ เฉโก, โส ปนฺนรสวสฺสิโก;
อาทิปาทปทํ ตตฺถ, สมฺปาปุณิ มหายโสฯ
[62]
ตโต หิรญฺญมลย, มุปาคมฺม มหพฺพโล;
ตหิํ เรมุณเสลมฺหิ, ขนฺธาวารํ นิพนฺธยิฯ
[63]
ตตฺถาปิ เสนํ เปเสตฺวา, สงฺคาเมนฺโต จมูปติ;
อลทฺธวิชโย ฉนฺทํ, ปุนยุทฺเธ ชหิตโตฯ
[64]
โลกนาโม จมูนาโถ, โลกํ หิตฺวา สกํ ตทา;
อหุ วสฺสมฺหิ ฉฏฺเฐโส, ปรโลกปรายโนฯ
[65]
ตทา กสฺสปนาเมโก, เกสธาตุกนายโก;
ชเน’ภิภูยวตฺเตสิ, นีชาณํ โรหเณ ตทาฯ
[66]
สุตฺวา ตํ โจฬสามนฺโต, ปุฬตฺถินครา ตทา;
นิกฺขมฺม ยุทฺธสนทฺโธ, คนฺตฺวา กาชรคามกํฯ
[67]
เกสาธาตุ ตโต ยุทฺเธ, ภินฺทิตฺวา ทมิฬํ พลํ;
รกฺขปาสาณสีมายํ, ฐเปตฺวา รกฺขิเย ชเนฯ
[68]
ปฏิลทฺธชยุทฺทาโม, มหาเสนา ปุรกฺขโต;
ปุนราคมฺม ปาเวกฺขิ, วีโร กาชรคามกํฯ
[69]
ตทาทิปาโท สุตฺวาน, สพฺพํ สุตฺถีรธาตุโก;
เกสธาตุํ นิฆาเตตุํ, พลํ สนฺนยฺหิ เวคสาฯ
[70]
ปวตฺติํ ตํ สุณิตฺวา โส, สาภิมาโน ภุสํตโต;
สมตฺตํ พลมาทาย, สิปฺปตฺถลกมาคมาฯ
[71]
ปญฺจโยชนรฏฺฐาทิ-วาสิเกสุ พหูชเน;
สมาทาย สมาสนฺเน, ราชปุตฺเต สุทุชฺชเยฯ
[72]
วิรตฺตตญฺจ โส ญตฺวา, พหุนฺนํ รฏฺฐวาสินํ;
ทุกฺกรํ เอตฺถ ยุทฺธนฺติ, คโต โส ขทิรงฺคณิํฯ
[73]
มหาเสนาย ภูปาล สุโต โสฬสวสฺสีโก;
ขิปฺปํ วาเปกฺขิ โส วีต-ทโร กาชรคามกํฯ
[74]
ฉมฺมาสมนุโภตฺวาน, โรหณํ รุฏฺฐมานโส;
เกสธาตุกนาโถปิ, สงฺคามตฺถาย ตตฺถคาฯ
[75]
ราชปุตฺตสฺส เสนา’ถ, วตฺเตนฺติ สมรํ ขรํ;
เกสธาตุกนาถสฺส, สีสํ คณฺหิ มหพฺพลาฯ
[76]
อาคมฺม สตฺตรสวยํ กุมาโร;
สพฺพตฺถ ปตฺถฏมหายสกิตฺติเตโช;
สุมาทิเนก วิธิโยควิเสสทกฺโข;
ขีณาริกณฺฏกมกา’ขิลโรหณํ ตํฯ
สุชนปฺปสาทสํเวคตฺถาย กเต มหาวํเส
โรหณาราติวิชโย นาม
ปญฺจปญฺญาสติโม ปริจฺเฉโทฯ
ฉปญฺญาสติม ปริจฺเฉท